Układy chipset
Chipset to układ lub zestaw układów scalonych wykonujących wspólnie określone zadanie. Organizuje przepłw informacji między procesorema poszczególnymi podzespołami jednostki centralnej. Od chipsetu zależy w dużym stopniu wydajność i niezawodność komputera. Chipsety umieszczone na płytach głównych składają się zazwyczaj z dówch układów. Kontrolują one przepływ danych między poszczególnymi podzespołami płyty głównej i tworzą tak zwane mostki.
Mostek północny (northbridge) MCH, odpowiada za wymianę danych między pamięcią operacyjną a procesorem orez steruje magistralą karty graficznej.
Mostek południowy (southbridge) ICH. Odpowiada za współpracę z urządzeniami wejścia-wyjścia.
Chipset może zawierać kontrolery następujących elementów :
- pamięci RAM
- CPU (w tym obsłufa pamięci cache L1)
- pamięci cache L2
- magistral PCI/AGP, PCI Express,
- przerwań IRQ
- kanałów DMA
- dysków ATA/ATAPI, Serial ATA
- klawiatury, myszy i inych urządzeń zewnętrznych
Producenci i rodzaje chipsetów :
Intel :
- seria 400 : FX, HX, VX, TX, EX, ZX, LX, BX, NX, GX;
- seria 800 : i810, i815, i820, i845, i850, i855, i865, i875;
- seria 900 : 910, 915, 925, 945, 955, 963, 965, 975X;
- seria P/G/Q : P31, G31, G33, P35, G35, Q35, P43, G43, P45, G45
- seria X : X38, X48, X58;
- seria H : H61, H67;
- seria B : B75;
- seria P : P55, P67;
- seria Z : Z68, Z75, Z77;
- seria Q : Q77.
VIA Technologies - do procesorów Intel :
- VIA P4X266, P4X400, P4X533;
- VIA PT800, PM880
VIA Technologies - do procesorów AMD :
- VIA KT133, KM133;
- VIA KT266, KT333, KT400A, KT600, KT880;
- VIA K8T800, K8T890;
Silicon Integrated Systems (SIS) :
- seria 600 : 620, 630, 645, 648, 650, 651, 655;
- seria 700 : 735, 740, 798, 432.
NVIDIA Corporation :
- nForce2 : Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400;
- nForce3 : Go, Professional;
- nForce4 : SLI Intel, Series AMD;
- nForce5 : 520, 550, 560, 570, 590;
- nForce6 : 610i, 630i, 650i, 680i;
- nForce7 : 730i, 750i, 780i, 790i;
- nForce9 : 980a SLI.
ATI Technologies - do procesorów AMD :
- AMD 480X, 580X CrossFire;
- AMD 690, AMD M690 (mobilny);
- AMD 740, 760, 770, 780, 790;
- ADM 870, 880, 890;
- AMD 970, 990;
- ATI Radeon Xpress 1100, 1150 (ze zintegrowaną kartą graficzną);
- ATI Radeon Xpress 200 M (ze zintegrowaną kartą graficzną);
- ATI SB600 (mostek południowy);
- ATI SB700, SB750 (mostek południowy)
ATI Technologies - do procesorów Intel :
- ATI CrossFire Xpress 3200 (dla Intel Core 2 Duo)
- ATI Radeon Xpress 1100, 1250
- ATI Radeon Xpress 200;
- ATI SB600 Series (mostek południowy)
Intel :
- seria 400 : FX, HX, VX, TX, EX, ZX, LX, BX, NX, GX;
- seria 800 : i810, i815, i820, i845, i850, i855, i865, i875;
- seria 900 : 910, 915, 925, 945, 955, 963, 965, 975X;
- seria P/G/Q : P31, G31, G33, P35, G35, Q35, P43, G43, P45, G45
- seria X : X38, X48, X58;
- seria H : H61, H67;
- seria B : B75;
- seria P : P55, P67;
- seria Z : Z68, Z75, Z77;
- seria Q : Q77.
Początek rozwoju chpsetów firmy Intel to kolejne wersje modeli X. Różniły się obsługiwanymi procesorami, obsługą FSB, rodzajem, ilością obsługiwanej pamięci oraz standardem gniazda AGP. Magistrala łącząca mostek północny i południowy to magistrala o przepustowości 133 MB/s.
- seria 400 : FX, HX, VX, TX, EX, ZX, LX, BX, NX, GX;
Kolejna seria chpsetów to rodzina Intel 800. W chipsetach i845 i nowszych zastosowano szynę o przepustowości od 266 MB/s, łączącą mostek północny i południowy. Pozwoliło to na przekazywanie coraz większej ilośći danych. Magistrala ta zastąpiła magistralę PCI.
- seria 800 : i810, i815, i820, i845, i850, i855, i865, i875;
Serię chipsetów Intel 900 wprowadzono ze względu na konieczność zmiany kontrolerów pamięci na DDR2. Chipset najsłabszy był przejściowy, co oznaczało obsługę starszych i nowszych pamięci. Chipset i915 mógł obsługiwać karty graficzne z gniazdem AGP lub PCI Express. Najwyższe modele obsługiwały tylko najwyższe modele procesorów oraz najszybsze pamięci, a takżę karty graficzne w trybie SLI lub Crossfire.
- seria 900 : 910, 915, 925, 945, 955, 963, 965, 975X;
Seria chipsetów P oraz G to chipsety serii 900 zmodyfikowane o obsługę szybszych pamięci DDR2 oraz DDR3. Najwyższe modele obsługują już do 16 GB pamięci RAM i mają zintegrowane karty graficzne serii GMA.
- seria P/G/Q : P31, G31, G33, P35, G35, Q35, P43, G43, P45, G45
Kolejną serią chipsetów była seria procesorów Intel do gniazda LGA 1150 obsługująca architekturę Sandy Bridge.
System Agent - steruje całym procesorem, zawiera mostek północny, kontroler pamięci IMC oraz kontroler PCI Express, LLC - pamięć cache L3, GRAPHICS - zintegrowany układ graficzny
Ivy Bridge to kontynuacja architektury Sandy Bridge. Różnica tkwi w technologii wykonania. Sandy Bridge jest wykonana w technologii 32nm, a Ivy Bridge w technologii 22nm.
NVIDIA Corporation :
- nForce2 : Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400;
- nForce3 : Go, Professional;
- nForce4 : SLI Intel, Series AMD;
- nForce5 : 520, 550, 560, 570, 590;
- nForce6 : 610i, 630i, 650i, 680i;
- nForce7 : 730i, 750i, 780i, 790i;
- nForce9 : 980a SLI.
Firma NVIDIA, znana z produkcji chipsetów do kart graficznych, pojawiłą się na rynku chipsetów płyt głównych i odniosła ogromny sukces.
Firma NVIDIA odniosła ogromny sukces przy współpracy z firmą AMD. Wprowadziła na rynek jednoukładowe chipsety serii nForce 3, 4, 5, 6, 7. Technologia szyny Hyper-Transport w przypadku procesorów AMD byłą szybsza od proponowanych technologii innych firm.
- nForce3 : Go, Professional;
- nForce4 : SLI Intel, Series AMD;
- nForce5 : 520, 550, 560, 570, 590;
- nForce6 : 610i, 630i, 650i, 680i;
- nForce7 : 730i, 750i, 780i, 790i;
ATI Technologies - do procesorów AMD :
- AMD 480X, 580X CrossFire;
- AMD 690, AMD M690 (mobilny);
- AMD 740, 760, 770, 780, 790;
- ADM 870, 880, 890;
- AMD 970, 990;
- ATI Radeon Xpress 1100, 1150 (ze zintegrowaną kartą graficzną);
- ATI Radeon Xpress 200 M (ze zintegrowaną kartą graficzną);
- ATI SB600 (mostek południowy);
- ATI SB700, SB750 (mostek południowy)
ATI Technologies - do procesorów Intel :
- ATI CrossFire Xpress 3200 (dla Intel Core 2 Duo)
- ATI Radeon Xpress 1100, 1250
- ATI Radeon Xpress 200;
- ATI SB600 Series (mostek południowy)
Firma AMD wprowadziła na rynek pierwsze udane chipsety w roku 1999. Dopiero po wykupieniu przez AMD firmy firmy ATI wprowadzone chipsety pod 64-bitowe procesory AMD odniosły zaplanowany sukses.
Chipsety AMD serii 5, 6. Układy tej serii bazowały na dwóch chipsetach : północnym i południowym. Chipsety serii 5 obsługiwały procesory AMD Sempron, Athlon i Phenom z użyciem magistrali HT 2.0. Seria chipsetów AMD 6 obsługiwała te same procesory z użyciem magistrali HT 2.0. Ponadto chipsety serii 6 miały zintegrowany układ graficzny serii Radeon X12xx.
Chipsety AMD z serii 7 nie miały już prawie konkurencji. Chipsety z literą G miały wbudowane układy graficzne.
Seria chipsetów AMD 9 oferuje największe możliwości technologiczne firmy. Pracują one wyłącznie z użyciem zewnętrznych kart graficznych, Największą wydajność uzyskamy, jeśli skonfigurujemy jednostkę centralną na platformie z użyciem chipsetu, procesora i karty graficznej firmy AMD/ATI.
Najnowsze rozwiązania technologiczne firmy AMD oferują chipsety serii A55 i A75. Chipsety te obsługują procesory AMD APU ze zintegrowanym układem graficznym serii Radeon 6xxx.
VIA Technologies - do procesorów Intel :
- VIA P4X266, P4X400, P4X533;
- VIA PT800, PM880
VIA Technologies - do procesorów AMD :
- VIA KT133, KM133;
- VIA KT266, KT333, KT400A, KT600, KT880;
- VIA K8T800, K8T890;
Silicon Integrated Systems (SIS) :
- seria 600 : 620, 630, 645, 648, 650, 651, 655;
- seria 700 : 735, 740, 798, 432.
Firma VIA Technologies wyprodukowała dużą liczbę chipsetów przeznaczonych do współpracy z procesorami Intel. Firma zastosowała szynę A-Link do połączenia mostak północnego z południowym w celu poprawy wydajnośći płyt głównych.
Firma Silicon Integrated Systems wyprodukowała chipsety do pracy z procesorami Intel oraz AMD. Firma produkuje zwykłe chipsety ze zintegrowaną kartą graficzną. Zastosowanie szyny MuTIOL, łączącej mostek północy i południowy, zwięksszyło przepustowość z 133 MB/s do 1 GB/s. Wpłyneło to na proprawę ogólnej wydajności systemu.